صد شکر ، که زادگاهمان اسفاد است
ما را شب و روز ، ذکر او در یاد است
عمریست که با خوب و بدش خو کردیم
از خلق بریدیم و به او رو کردیم
ناخوانده ، همیشه میهمانش شده ایم
در وقت غمش ، رفیق جانش شده ایم
چون مادر مهربان ، گشوده آغوش
ما هم چو پدر ، نصیحت او در گوش
در غربت اگر ، ز هجر او می نالیم
با سرو چمانِ او ، به خود می بالیم
در کلِّ جهان ، به هر کجا آبادیست
من شک نکنم ، که بانِیَش اسفادیست
اسماعیلی ۱۴۰۲/۹/۸💐💐💐
خاطرات منقرضه
دوشنبه, ۳ اردیبهشت ۱۳۹۷، ۰۱:۳۳ ق.ظ
محمدعلی خالقی
۱ نظر
بنشین با هم کمی گپی زنیم
از قدیما و اون جوونا نگذریم
گر بگم از بهرت ای دوست پیر مشی
گر بود رویت سفید قرمز مشی
روزی بود و روزگاری داشتیم
گو گله و خر گله می داشتیم
هر که دو تا گو مداش کیف می داش
گر ماست و سر شیر فراوو می داش
یا اگر مرغ وخروس هم می داش
قد قدان تخمرغ به زنبیل می داشت
خیت پیاز سیرموک و کاه یادش بخیر
بزغاله و شیخ روا یادش بخیر
کلب پیاز علف کرده سو مزنی
داس مایی یا گو خوره گو مزنی
سیم داغ ! گو موخوره یا بیارم
صبر کو یک سیم سرخ بیارم
سر صبح یک انار ترش بیار
تا ده مین خیتا توره خو بنیا
یا که انار مبره یک سیم وپکنیک ره بیار
عجبا ای روزگار باز ده کجار
گندم سر زعفرو او ره بیار
پی باغو ره او دادم فردا عمله درم
خر و جقد وماله یک رسمون کم درم
چه سواری داره ده ری مله یک پایه
شاشا پل ره بگی ترگز اناری مایه
خرا هم مونده شدن پیزور ببن قب نکنه
گردن اور محکم بگی زن صحبخور مایه
بگذریم پل خیت هم ، موشی شده
موتور اژ ، یا هم ، پنج کیلویی کاه مایه
یادمه موتور اومه ده جو کرتی قرش اژ
باز مترسم که همو موش عینکی مر مایه
اگر ای بار دگه و موتور اژ و روغن چل
ا همو موش و همو غرش اژ و مه بم
کلکو کنده شده گور صحب خور مایه
بخدا مونده شدم وگر نه تا صبح بریتو
اقدر حرف مزدم ولی یه اما داره
حرفوکه حرف میره اوسونه داستان مایه
خالقی در اسفاد وطنم
اسفاد وطنم. esfadvatanam.blog.ir
پخت نان در اسفاد قدیم
با سلام و احترام
پخت نان در اسفاد قدیم که توسط زنان خانه دار انجام می شد کاری بسیار سخت و دشوار بود وعوارض جسمی زیادی در پی داشت که هنوز تبعات آن در بین زنان اسفاد و مادر های مان وجود دارد ، از سردرد و میگرن ، کمردرد و پادرد به خاطر گرم و سرد شدن بدن و غیره .
به هر حال پخت نان با مراحل خاصی همراه بود که به طور اختصار به آن اشاره ممی شود :
1- تهیه هیزم از بیابان توسط مردان : هیزم طاغ ، اس کَم بُل ، تِ رِخ ، قَم بَ ری و کنده بنه و درختان .
2- تهیه خمیر : این کار چندین ساعت قبل با مخلوط کردن آرد با آب ولرم (شیر گرم ) انجام می شد و پس از اضافه کردن مایه خمیر قبلی که خشک بود ، در روی سفره تنور ،خمیر ورز داده می شد و چند ساعت می ماند تا ور بیاد یا آماسیده بشود. بعد خمیر از داخل تغار برداشته می شد و بصورت جداگانه به حالت گرد در می آمد و بر روی تخته تنور قرار می گرفت.

3- شاخ کردن تنور : شاخ کردن یا روشن کردن آتیش تنور توسط مادر و یا فرزندان با نظارت مادر انجام می شد و آنقدر این آتیش روشن می ماند که اول تنور در اثر حرارت سیاه می شد و بعد قرمز و و در نهایت سفید می شد و تنور آماده پختن نان می شد.

4- در این مرحله مادر دستش را با آستین تنوری ( اَس تی تنور ) می پوشاند و پس از خیس کردن دست و پاشیدن آب به محوطه تنور ، نانها را به دیوار تنور می چسباند.
حرارت دیواره تنور و آتیش های کف تنور، واقعا غیر قابل تحمل بود و گاهی وقتها بعضی خمیر ها از دیواره تنور بر می گشت و روی آتیش و زغالهای قرمز کف تنور می افتاد و سوخته و کلوچ می شد. برای جابجایی آتیش از کفگیر استفاده می کردند که از سوراخی که در پایین تنور به نام خول بود انجام می شد.
با هر تنور حدودا 30-20 نان پخته می شد و گاهی هم برای بچه ها خمیر های کوچکی به دیواره تنور می زدند که بسیار خوشکل و خوشمزه بود و نَ قووچ نام داشت.
پختن نان ارزنی ، جو ، قَ لِفی و چِل پَک نیز مرسوم بود. این نان ها روی تابه ( ته وه ) و چِل پک و ق لفی داخل قابلمه با روغن پخته می شد . برای خوشمزه کردن نان هم ، گاهی کنجد ، روغن ، بادیوون و جیج غاله و سیاه دانه به آن اضافه می کردند.
پختن نان همراه با لوازمی بود که حتی این لوازم در جهیزیه عروس نیز موجود بود : سفره تنور ، آستین تنوری ، تخته تنور ، آتیش کش و کفگیر و تشت .
از خدای متعال می خواهیم که دست های مهربان مادرانمان که بر آتش تنور تابید، تا نانی گرم و خوشمزه برایمان تهیه شود را از آتش جهنم محفوظ بدارد .
درود می فرستیم به همه مادران زحمت کش و مهربان اسفاد .
مرا گر دولت عالم ببخشند برابر با نگاه مادرم نیست
کریمی اسفاد
دلم تنگ است برای دیدن یک لحظه ات در خواب
تو را ای سرزمین زاد و اجدادی بهار زندگی
ای وطن عشق پرستوهای عاشق
نازنین بی تو چگونه سر کنم اما هوای تو درون سینه ام خالی
تو را اباد می خواهم
نشستم در درون خانه ای تاریک دلم پر می کشد در باغ و بستان ها شکوفه ارغوان ان کلبه ای خاکی
تو را اباد می خواهم
قاصدک گر می روی ان سو دیار من
پیامی می رسانی این چنین می گفت فلانی
تو را اباد می خواهم
من و کوه امید ارزوهای خیالم
که هورا می کشم از هر نفس در دل امیدی هست
صدایی می رسد هست هست
تو را اباد می خواهم
شاعر خالقی اسفاد
وطنم اسفاد
آن جا که بیشتر به نظر یاد است
سرسبزی و طراوت اسفاد است
جایی که از بهشت برین بهتر
آن ده که کوهپایه و آباد است
تاریخ با شکوه و جلال تو
از دورها نشانه و بنیاد است
بیش از هزار و سیصد و اندی سال
سروی که ایستاده و آزاد است
چون خوش گوار آب قنات آن
غم دیده ای که خورده ازآن شاد است
صبح اش بسان صبح نشابوری
عصرش قیاس خطه ی بغداد است
در محفل عزای مُحرّم خوب
در دسته ها حماسه و فریاد است
در قبله گاه محکم او شاسکوه
سنگین و ریشه دار چو اوتاد است
در دوستی همیشه وفا دارند
چون قصه ها که گفته ز فرهاد است
از دین شمرده اند وطن خواهی
اسفاد ، عشق، جای چه ایراد است ؟
وابستگی هر کسی از چیزی است
شاعر! به عشق روی تو معتاد است
مردان با فضیلت آن ، محبوب
زن، با کمال چون گل شمشاد است
گل دسته های سرخ شهیدانت
آن آهوان که زخمی صیاد است
دارد "شمیم" مهر وطن در دل
هر چند غبار فاصله ایجاد است
شاعر : مرتضی حسینی اسفاد (شمیم)
آب در شارستان جاری بود
کوه در سبزه ی دانایی بود
شار از لذت شوق می لغزید
حس موسیقی دل پیدا بود
بوته را شادی بود
بلبلی بی دانش می نوشید
دختری زیبا رو پا بر آب می شویید
گاه هر تنهایی شیدا بود
قلعه ای بر یک اوج
نبض سعادت می داشت
آسمانش مهتاب
مادری بر یک بام فال ستاره می چید
مهر او جاری بود
دست او جادو بود
تا که آن شارستان جاری بود
لذت نور چراغ می تابید
قلعه بیداری بود
شاعر :خالقی
ای سر زمین با صفا اسفاد ای مهد ایمان و وفا اسفاد
ای ملک آبـاء و نیـاکانم ای خاک پاکت توتیا اسفاد
کـوه بلنـدت افتخـار آمیز یـادآور تـاریخ پربـارت
بر بام آن شاسکوه و میلاکوه در دل نهفته گنج اسرارت
آویخته برشانه از هر سوی چون جعد مویش شاخه انجیر
آن پیچ و تاب دره شه رود انداخته بر گردنش زنجـیر
ویرانه های قلعه کوه آن دارد نشان از مردمی با هوش
سنگ مزارش را چو یک فرزند بگرفته با صد مهر در آغوش
بر دامن کـوه بٌنیجـی پهن آرامگـاه رفتـگان تــو
چشم انتظار یک دعای خیر از هر که باشد میهمان تو
پیشانی تو سجده گاهی داشت با نقشی از آن مسجد دیرین
طاق بلند و خشت دیوارش یک شاهکار از مردم پیشین
پای چنارت بود بس آباد با شاخه های جوز و اسپیدار
با آن درختان بلند و سبز آن سبزه های رسته بر دیوار
آب قناتت مثل اشک چشم صاف و زلال از چشمه کاریز
آن نعمت پاک خـداونـدی شیرین و دلچسب و خیال انگیز
آن جوی پرپیچ و خم و باریک مانند رگ در جان باغستان
با کوچه هایی تنگ و ناهموار راه عبور از قلعه تا کشمان
در سینه ات از سال های دور خوابیده صدها راز ناگفته
از حمله های ازبک و قزاق داری هزاران خواب آشفته
بر گـرده ات زخمی ز بیگانه آن دشمن ویرانگـر و غـدار
برجای مانده داغ ها بر دل از شش شهید لاله گون رخسار
بر دوش تو بـار گـران غـم از کـوچ غمبار جـوانانت
خم گشته پشتت از غمی دیگر نابـودی رسم نیـاکانت
کو آن عروسی های شادیبخش آن شاپری و اسب زیبایش
«در واکنـو»هـای حنابنـدان با دف زدن ها و حناهایش
آن کودکی های پر از شادی آن تشله بازی های پشت بام
آن قصه گویی های طولانی در شب نشینی های بعدشام
آن پیرمردان «جلک» در دست آن پشم ریسی های مردانه
آن گپ زدن های در قلعـه با شوخ طبعی های رندانـه
آن دست و بازوهـای بافنـده نخ ریسی و کرباس و گلدوزی
مندیل و شال و زیلو و خورجین قالیچه بافـی و لحاف دوزی
آن کشت و کار آبـه و دیمه گاو و جُِغ و عاصا و گاوآهن
چَایگ و چِغِل در باد گرم تیر دروازه چرخـنده بر خـرمن
یادش بخیر آن کیسه های گل آن زعفران خوشبو و خوش نام
گل ورزدن پیش از طلوع صبح گل بـاز کردن دور هم تا شـام
یادش بخیر آن گله های گاو هر شام با پستان پـر از شیر
با فِــلهِ شیرین و دوغ ترش ماست و قروت و مسکه و سرشیر
یادش بخیر آن شیر دوشیدن در صبح دلچسب بهارانت
بزغـاله های سرکش گلـه با های و هوی گله دارانت
یـاد تغـار و آتش مطبخ یاد نقـوچ تـازه و لمبه
یاد کماچ ارزن و چِکمال با قٌرمه و جـزغاله دمبه
یادش بخیر آن نوحه خوانی ها آن مسجد تاریخی و زیبا
صوت دل انگیـز علم بنـدان با آن علـم بـردار نابینا
آن آسیـای آبـی و نفتـی با کیسه های آرد ارزن کـو ؟
آن خرده آهن های بشکسته در کارگـاه ذوب آهن کـو؟
کو آن اذان گوهای خوش آواز کو چاوشی خوان تو ای اسفاد
کو دشتبان سخت کـوش تو کـو آسیـابان تو ای اسفـاد
اینها همه میراث پیران بود از خواجه و از رعیت و میرزا
میراث بانانت کجـا هستند کـو آن جوان های غیور ما
در زیر پایت دشتی از لاله در حسرت برگشتن یاران
شاید که برگردیم ما روزی همراه ابـر و بـارش باران
دکتر مظفر کریمی ـ فروردین ماه 1393
می نویسم دوباره از اسفاد
تا که طبع مرا تکان بدهد
ماه اردیبهشت بی مانند
به غزل واژه ها توان بدهد
***
آب کاریز بی نظیرش هم
دل و جان مرا صفا داده
مسجدی در کنار این کاریز
دست ما را به آشنا داده
***
سند روستای ما سر سبز
سرو دیرین او سر پا هست
او که ده قرن زندگی کرده
برگ تاریخ ما که زیبا هست
***
مردمانی نجیب و زحمت کش
نام اسفاد را قرین باشند
افتخاری به شانه ی تاریخ
موجب رشد سرزمین باشند
***
گرچه دوریم از وطن گاهی
دل ما از هوای او شاد است
قطعه ای از بهشت خُلد بَرین
گفته اند ، روستای اسفاد است
شاعر : مرتضی حسینی اسفاد – اردیبهشت 98
سلام خدمت اسفادیهای عزیز
در ایام کهن اسفاد قدیم همچنان روزهایی چون بهار امسال بهار98 سالهایی بر پیکر خود بهارستان را تجربه می کرد که در نگاشت هایی دوستان عشق و خاطرات کهن را به قلم در آوردند
نگارش شاهرود قدیم که مراتب تکمیلی در پیشینه ی همین سایت موجود است به تالیف در امده همچنان قدیم مثل امسال به دیدن رود می رفتیم و واقعا تماشایی بود که صدای شار تا دوردست ها می امد
فصل بهار چند سالی ، قبل از سال 76 در اسفاد همچنان زیبایی و شور شوق را بر خلقت کائنات رنگارنگ و زیبا می کرد انگار نقاش چیره دست با قلم زیبایش جلوه ای از بهار را نقاشی می کرد
همه جا همچون بهشت زیبا بود هر چیزی لذت خودش را داشت کوه دشت دره باغها مزارع درختان گل ها شکوفه ها و بوی بهار که هر حیوانی را از خانه به بیرون می کشید.
در هر کوچه باغ ها و مزارع صداهای دلنواز هم شهریهایمان به گوش می رسید سر هر کوچه باغ صاحبان باغها بر لب جوب اب لذت حیات و بهار را در سکوت و آرامش تجربه می کردند
امروز از اون سالهای دیرین سالهاست که همچنین بهاری پیکرش را گلگون نکرده بود با شروع مکرر باران از ابتدای سال آرزویی دوباره تکرار در دلمان زنده شد دیروز بعلت شدت شدید باران شاهرود اسفاد جان گرفت و با غرش خود سکوت شاسکوه را در هم شکست و خاطرات گذشته کهن را باری دیگر تداعی کرد
امسال خداوند نعمتش را افزون کرد و خیر و برکت را به بندگانش اعطا نمود
و این تجربه را برای حامیانش که تا به امروز اهش را به دل آرزو داشتند به حضور تجربه کردند و ان ایام گذشته که بهترین ایام و خاطره های مردم عزیز بود امروز به رویت وحضور دیدند که اگر خداوند بخواهد کویر و دشت هم می تواند بهشت باشد
بعد از چند سال نوروز 1398 سال بهار سال زیبایی و شکوفایی بهشتی دوباره اسفاد را به دامن خود شکفت و بهاری رنگارنگ و زیبا را برای بندگانش به نقاشی کشید
