سنگ درب قلعه اسفاد قدیم
شاید باورتون نشه ولی روزگاری این سنگ نقش درب قلعه اسفاد را بازی می کرد . به این صورت که با شروع شب، چند تن از مردان روستا با استفاده از چوبی در سوراخ مرکز سنگ، آن را جابجا کرده و در مدخل اصلی ورودی روستا قرار می دادند و صبحها برمی داشتند. با این کار هم از ورود حیوانات وحشی و هم از ورود اجانب که آن زمان افغانها بوده اند جلوگیری می شد و به این صورت امنیت قلعه برقرار بود.
بافت قلعه قدیم اسفاد خشتی و گلی و مجموعه ای از کوچه های سرپوشیده یا دالان هایی بوده که همگی به هم راه داشته اند . آثار و بقایای قلعه پس از زلزله مهیب سال 1376 به کلی از بین رفت و این سنگ هم اکنون به شهرک جدید انتقال پیدا کرده و در معرض دید عموم قرار گرفته است.
البته این قلعه اولین یا قدیمی ترین قلعه اسفاد نبوده و آثارسکونت اسفادیهای باستان در قلعه هایی قدیمی تر در بالادست اسفاد و در مجاورت مظهر قنات مشهود است.
این سنگ نه کارخانه ای و نه صنعتی و نه ریخته نیست . بلکه اثار دستان مردانی ایست زحمتکش و پر غرور که ماه ها ان را از کوه منتخب و با چکش و دست چیده می کردند .
اسفاد پر غرور من ای قلب زیرکوه
احمد محمدی
با سپاس از شما بخاطر افزودن سطر آخر.
ظاهراً کاربرد اولیه این سنگ برای آسیاب آبی اسفاد بوده که بعد از تعطیلی آسیاب به درب قلعه تغییر کاربری داده